Gerçek adı Arife İzmirlioğlu olan Afife Jale,1902 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. İstanbul Kız Sanayi Mektebinde eğitim gördü. Türkiye’nin ilk Müslüman-Türk kadın oyuncusudur. Sanat hayatına genç yaşlarda tiyatro sahnelerine adım atarak başladı. Kadınların sahneye çıkmasının yasak olduğu dönemde, bu baskılara boyun eğmeyerek sahneye çıktı. Türk toplumunda sembol bir isim haline geldi.
Sahne Hayatı
Afife Jale, 1918 yılında Darülbedayinin açtığı okulun sınavına girdi. Kurumun sınavını kazandıktan sonra tiyatro hayatı başlamış oldu. Sahneye ilk çıkışı 1920 yılında oldu. “Yamalar” adlı oyunda “Emel” karakterini oynayacak olan oyuncu yurt dışına gittiği için Afife’nin oynamasına karar verildi. Burada Jale takma adıyla sahneye çıktı ve artık Afife Jale olarak tanınmaya başladı. Bu performansıyla dikkatleri üzerine çekti.
Dönemin baskıcı politikaları Türk kadınının sahneye çıkmasına izin vermiyordu. Afife Jale, sürekli polis baskınlarına maruz kalmaya başladı. Birçok kez tutuklanmak istendi. Bu tutuklamaları kabul etmiyordu ve kaçmak zorunda kalıyordu. Büyük bir cesaret göstererek oyunlarda sahne almaya devam etti.
Darülbedayideki oyunculuğu, Müslüman kadınların sahneye çıkmasının yasak olduğu kararıyla sona erdirildi. Bundan sonra ise Burhaneddin Kumpanyasında sahne almaya başladı. Burada Türk kadınlarını sahneye çıkması için teşvik etti, destek oldu.
Özel Hayatı
Polis baskınları ve tutuklamalar sürekli bir hale gelmeye başladı. Ne kadar mücadele etmeye uğraşsa da yaşadığı bu sıkıntılar, şiddetli baş ağrıları yaşamasına neden oldu. Bu baş ağrılarını doktoru morfinle tedavi etmeye çalıştı. Uzun bir süre morfin tedavisi gören Afife Jale morfin bağımlısı oldu.
1929 yılında Selahattin Pınar ile dünya evine girdi. Bu evlilik süresince Afife Jale sahneden uzaklaşmaya başladı. Çift 1935 yılında boşandı. Bu dönemlerde Türkiye Cumhuriyeti sahne yasaklarını kaldırdı. Ne kadar sahnelere dönmek istese de yaşadığı rahatsızlıklar ve morfin bağımlılığı yüzünden aktif olarak yer almamaya başladı.
Bir süre Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesinde tedavi gördü. Belli dönemlerde kötü şartlar altında yaşadı. Henüz 39 yaşındayken vefat etti.
Türk Tiyatrosuna Katkısı
Afife Jale, Türk tiyatro tarihinin önemli bir figürü olmuştur. Cesareti, liderliği, yasaklara meydan okuyan gücüyle birçok insana ilham kaynağı olmaya devam etmektedir. Türk tiyatrosunun tarihinde bir dönüm noktası yaratmış, kadın özgürlükleri için mücadele eden insanlar için de bir meşale yakmıştır. Günümüzde Afife Jale Tiyatro ödül törenleri düzenlenmekte, bu ödüller Türk tiyatrosunun başarılı oyuncularını onurlandırmaya devam etmektedir.
“Beni acıyarak değil, düşünerek severek, kucaklayarak hatırlayın. Tiyatro varsa ben varım!”